Dlaczego nie możesz skłonić innych do działania – nawet krzykiem?

Znam kilka osób, które nie rozmawiają ze swoimi dziećmi i współpracownikami. Oni na nich krzyczą. Liczą przy tym na zmuszenie ich do zrobienia tego, na czym im zależy lub tego, co oni uważają za słuszne.

Często chodzi o drobiazgi typu wyrzucenie śmieci, pościelenie łóżka, umycie samochodu, czy włożenie niebieskiej a nie granatowej koszuli. Krzyk wykorzystują też, by zmusić kogoś do natychmiastowego znalezienia pracy, dokończenia zadania w pracy, czy bezzwłocznego rzucenia wszystkich swoich spraw, by zająć się zaspokajaniem potrzeb krzykacza.

Takie zachowanie prowokuje mnie, aby potrząsnąć taką osobą i powiedzieć: Nie drzyj się! Chwal i wzmacniaj. Spójrz na siebie realistycznie. Nie rób z siebie wszechwiedzącej i nadopiekuńczej matki Polki/ojca Polaka. Wymagaj rzeczy istotnych, odpuść pierdoły i nie dramatyzuj. Znaj miarę rzeczy!

W praktyce, z racji wieku i powagi roli 😉 ograniczam się jednak do przedstawienia uzasadnienia opartego o wiedzę psychologiczną.

Krzyki, wytykanie błędów, nieustanne podważanie kompetencji powodują, że u osoby, która jest ofiarą takich zachowań nie wykształca się wystarczająca kontrola wolincjonalna.

To znaczy, że w wyniku takiego traktowania, człowiek ma problem zarówno z podjęciem decyzji o działaniu, jak i z jego rozpoczęciem

Przeważnie sprowadza się to do tzw. prokrastynacji, czyli ciągłego przekładania rzeczy, które musimy zrobić tu i teraz na później.

Co więcej, taka osoba, coraz bardziej zaczyna skupiać się na swoich negatywnych emocjach (orientacja na stan) a nie na realizacji zadań, które przed nią stoją (orientacja na działanie).

Coraz większą część dostępnego czasu, uwagi i energii zaczyna też przeznaczać na ciągłe rozpamiętywanie i analizowanie zachowania drugiej strony. Na próby zrozumienia dlaczego, to właśnie ona stała się ofiarą ciągłej krytyki i krzyku. Takie uporczywe powracanie w myślach do nieprzyjemnych zdarzeń z przeszłości to tzw. ruminacje, które coraz częściej jej towarzyszą.

Skutki ciągłej krytyki mogą być dwojakiego rodzaju

W czarnym scenariuszu krytykowane osoby zaczynają w tę krytykę wierzyć. Wierzyć w to, że są słabi, bezradni, że wszystko robią źle i tak naprawdę do niczego się nie nadają. Gdyż wtedy właśnie dochodzi do głosu bardzo niefajny mechanizm w myśl, którego jeżeli dostatecznie długo i systematycznie będziesz, komuś wmawiał, że ten ktoś się do niczego nie nadaje, to w końcu dopniesz swego.

W efekcie taka osoba będzie pracowała coraz gorzej i robiła coraz mniej, w myśl zasady, że skoro i tak wszystko robię źle, to właściwie po co się starać.

W mniej pesymistycznym, ale równie niekonstruktywnym wariancie, osoby które będą w taki sposób niedoceniane będą miały tendencję do odrzucania krytyki i ignorowania otrzymywanych „wskazówek”.

Paradoks krzykacza

Paradoks polega na tym, że osoby, które krzyczą najwięcej kompletnie nie widzą, bądź udają, że nie widzą, związku pomiędzy tym, jak traktują osoby w swoim otoczeniu, a tym jak to zachowanie wpływa na ich działanie.

Przeważnie wygląda to tak, że na forum, największy krzykacz będzie bezradnie rozkładał ręce i żalił się, że on nie rozumie dlaczego jego współpracownicy tak słabo pracują i dlaczego nie radzą sobie z zadaniami, przecież on im płaci, daje kieszonkowe, daje służbowe samochody i komórki itp. A po chwili jeszcze będzie dodawał – nieśmiertelne”wszystko na mojej głowie” – samemu stawiając się w roli ofiary.

Krytykując i ciągle nieuprzejmie napominając np. dziecko, partnera, czy pracownika, żeby coś zrobił, masz tylko złudzenie kontrolowania jego zachowania. Osiągasz stan odwrotny od zamierzonego!

Zrozum, że jakkolwiek mocno byś tego nie pragnął (jako szef, rodzic czy partner w związku) nie możesz sterować zachowaniem innych osób. Osoby działają wtedy, kiedy tego chcą. A nie wtedy kiedy na nich naciskasz i krzyczysz.

5-punktowa checklista dla Ciebie

1. Upewnij się, że na nikogo się nie wydzierasz. Ani w pracy, ani w domu.

2. Jeśli uważasz:
   a) że nie jesteś w stanie tego swojego zachowania kontrolować – zbadaj tarczycę – nie żartuję, najprawdopodobniej doświadczasz silnych zaburzeń hormonalnych,
   b) że druga strona na to „zasługuje” lub że bez takiego Twojego „dopingu” nic w życiu nie zrobi – poważnie zastanów się nad rozpoczęciem psychoterapii.

3. Wybieraj związki w pracy i domu, z osobami, z którymi Ci rzeczywiście po drodze. Resztę (także krzyczących na Ciebie) grzecznie wyproś ze swojego otoczenia.

4. Nie staraj się nikogo diametralnie zmienić, to jest z góry skazane na porażkę. Szkoda Twojego czasu.

5. Jeśli mimo wszystko chcesz to robić, to zacznij od zmiany w sobie:

a) bądź uprzejmy (nawet krytykując używaj komunikatu Ja i nie podnoś głosu),

b) przepraszaj, jeśli się zagalopowałeś,

c) zacznij zauważać i doceniać nawet małe rzeczy, które osoby wokół  Ciebie robią dobrze oraz ich pozytywne cechy

d) świeć przykładem, żeby nie wpisywać się w regułę przyganiał kocioł garnkowi 🙂

Źródła:

Magdalena Marszał – Wiśniewska (2001). Wychowawcze uwarunkowania orientacji na stan: jak można nie wykształcić silnej woli? Przegląd psychologiczny. Tom 44 nr 4, 479-494.

Robert Maurer (2007). Filozofia kaizen. Jak mały krok może zmienić Twoje życie. Gliwice: Helion.

                                                            */*

Stawiasz na swój rozwój i nie boisz się trudnych pytań do samego siebie – zapraszam różnież do lektury mojego nowego poradnika „Psychologiczny GPS. Jak zadbać o siebie, stawiać zdrowe granice i tworzyć budujące relacje”.

Uważasz, że ten wpis jest wartościowy? Skomentuj lub napisz mi w mailu!  Chciałbyś dostawać informację o podobnych bezpośrednio na Twoją skrzynkę? Zapisz się na newsletter, dołącz do mnie na fb, Instagramie lub do grupy fb praca z sensem