Recenzja książki: Efekt Lucyfera

Autor: Philip Zimbardo

Dla kogo wg mnie jest ta książka:

Wiedza psychologiczna zebrana w tej książce będzie użyteczna dla każdego, kto próbuje zrozumieć ciemną stronę ludzkiej natury. Warto do niej wracać.

O eksperymencie więziennym Zimbardo słyszał każdy student psychologii, ale dokładny opis tego, jakie mechanizmy uruchomił w uczestnikach i refleksje autora wyciągnięte lata po jego przeprowadzeniu, są skarbnicą wiedzy dla każdego, kto chce zrozumieć tajniki psychologii zła i móc się przed nim bronić.

Jeśli jesteś pracownikiem, menedżerem, HR-owcem, badaczem – moim zdaniem to literatura obowiązkowa dla Ciebie. Jeśli chcesz się i zespół przed nimi bronić, musisz to przeczytać, bo niestety Ci którzy tworzą sytuacje manipulacyjne też mają dostęp do tej książki.

Co uważam za fajne w tej książce:

• Uwielbiam patrzeć na organizacje z lotu ptaka, by potem zanurkować w operacyjne kwestie i popchnąć procesy do przodu. Wiele osób nie ma niestety takiej umiejętności lub możliwości. Rezultat jest taki, że próbują coś zrobić, wkładają w to wiele wysiłku, a poruszają się jakby po gruzie. Cały czas coś stawia opór. Świadomość efektu Lucyfera, to także świadomość tego, że sytuacje są tworzone przez systemy. To systemy zapewniają instytucjonalne wsparcie, pełnomocnictwa i wszelkie zasoby, które sprawiają, że sytuacje działają na ludzi, tak jak działają – czyli np. jak pułapki etyczne. Dla wielu czytelników jest to przełomowa perspektywa. Bo przez wiele lat wyniki tego eksperymentu były rozważane tylko w kontekście sporu między dyspozycyjnym a sytuacyjnym rozumieniem zachowania ludzi!
• Tytułowy efekt Lucyfera jest próbą zrozumienia złożonych procesów transformacji, które występują, gdy dobrzy, zwyczajni ludzie robią rzeczy niegodziwe.
• Książka przedstawia, oparte badaniach eksperymentalnej psychologii społecznej, przykłady tego, czego organizacje nie chcą nadal zaakceptować i nie mają jeszcze nad tym kontroli– czyli zdolności naszego umysłu do uczynienia nieba z piekła i piekła z nieba.
• Nazywa siły sytuacyjne, które mają potężny wpływ na nasze zachowanie i co bardzo ważne pokazuje, jak się przed nimi bronić, by pozostać sobą.
• Rozkłada na czynniki pierwsze system władzy i mechanizm wszechogarniającego zwierzchnictwa. Przygląda się temu jak instytucje stwarzają mechanizmy pozwalające przełożyć ideologię na procedury operacyjne i dlaczego władza rzeczywiście często deprawuje.
• Pozwala na zrozumienie, że każdy człowiek w „odpowiednio zaprojektowanej” sytuacji, jest niestety w stanie czynić zło.
• Daje możliwość przyjrzenia się mechanizmom funkcjonowania ludzi w tragicznych sytuacjach – od koszmaru nazistowskich obozów koncentracyjnych, czy dręczenie więźniów cywilnych w Abu Ghraib, przez tortury zadawane przez policję i wojsko na całym świecie, po defraudacje kadry zarządzającej korporacji takich jak Enron.
• Pokazuje z jaką troską powinniśmy uzgadniać zasady współpracy i role między pracownikami a szefami, żeby nie stały się ramami dla patologii i nadużyć w pracy.
• Ostrzega, jak szybko i jak głęboko mogą przebiegać zmiany w postawie osób uwikłanych w toksyczny system.
• Daje do myślenia w zakresie naszej odpowiedzialności za proponowane polityki, procedury, prowadzone przez nas interwencje w firmie.
• W jednej ze znanych mi firm, szef despota wymyślił, że wszyscy pracownicy będą mieć stanowisko „specjalisty”. Bez dookreślenia tego, w jakim obszarze tym specjalistą są. Zrobił tym samym duży krok w kierunku odebrania ludziom tożsamości, rozmycia ich ról w pracy i dewaluacji poczucia eksperckości – Zimbardo w swojej książce znakomicie opisuje ryzyka wynikające z takiej anonimowości i deindywiduacji w pracy.
• Książka ostrzega, które z mechanizmów prowadzą do dehumanizacji – do tego że człowiek (TY!) jest pozbawiany wartości.
• Opisuje zło bezczynności i pokazuje, że życie nie znosi próżni, czyli jak nie wypełnisz go czymś dobrym, to rozpanoszy się to co złe.
• Daje oręż jak bronić się przed wszystkimi wyżej wymienionymi zagrożeniami 🙂

Co nie było dla mnie fajne/czego mi zabrakło:

• Być może dałoby się wyabstrahować więcej wniosków – książka ma ponad 450 stron 😉

Liczba stron książki: 459

Dodatkowe zalety książki wg mnie to:

Tłumaczenie nie przeszkadza w czytaniu.

Dodatkowe informacje:

Książkę do recenzji wybrałam sama.

OPCJE ZAKUPU KSIĄŻKI (kupując poprzez te linki docelowo wesprzesz rozwój bloga :-))

Lubisz czytać? Stawiasz na swój rozwój i nie boisz się trudnych pytań do samego siebie – zapraszam różnież do lektury mojego nowego poradnika „Psychologiczny GPS. Jak zadbać o siebie, stawiać zdrowe granice i tworzyć budujące relacje”.